Hypnose is een toestand van diepe ontspanning en verhoogde concentratie, waarin de persoon openstaat voor suggesties en veranderingen in gedachten, gevoelens of gedrag. Het is een natuurlijke bewustzijnstoestand die lijkt op dagdromen of volledig in een boek of film opgaan. Hypnose helpt toegang te krijgen tot het onderbewuste, waar gedragsveranderingen gestimuleerd kunnen worden en diepere overtuigingen aangepakt kunnen worden.
Tijdens hypnose worden de hersenen minder actief in de bewuste, analytische gebieden (zoals de prefrontale cortex) en actiever in de gebieden die gerelateerd zijn aan emoties, visualisatie en creativiteit (zoals het limbisch systeem en de rechterhersenhelft). Hierdoor wordt de persoon ontvankelijker voor aanvaardbare, positieve suggesties. Verschillende hersenscans, zoals fMRI’s, hebben aangetoond dat hersenactiviteit tijdens hypnose aanzienlijk verschilt van die in een normale, bewuste toestand.
Hypnose is over het algemeen erg veilig wanneer het wordt uitgevoerd door een getrainde en gekwalificeerde professional. Het is een natuurlijke toestand waarin de persoon altijd controle over zichzelf behoudt en zich bewust is van zijn of haar omgeving. Er zijn geen blijvende risico’s verbonden aan hypnose, hoewel sommige mensen met ernstige psychische aandoeningen, zoals schizofrenie, extra voorzichtig moeten zijn en medisch advies moeten inwinnen voordat ze hypnotherapie ondergaan.
Neurologisch gezien kan iedereen (formeel) in hypnose worden begeleid. Of dit wordt gerealiseerd, hangt af van of een persoon openstaat voor hypnose en in staat is om de suggesties zo goed mogelijk op te volgen. In feite gaat iedereen dagelijks al in en uit hypnose: vlak voor het inslapen en bij het ontwaken tijdens die dromerige, halfbewuste staat.
Hoewel hypnose soms met slaap wordt vergeleken, zijn het twee heel verschillende toestanden. Tijdens hypnose is de persoon wakker en bewust, maar in een diepe staat van ontspanning en focus. In tegenstelling tot slaap, waarbij het bewustzijn wordt uitgeschakeld, blijft de gehypnotiseerde persoon zich bewust van wat er gebeurt en kan hij of zij zelf beslissingen nemen. Hypnose lijkt meer op een diepe vorm van meditatie, waarbij het onderbewuste toegankelijk is maar het bewustzijn nog aanwezig is.